آزمایشگاه پیوند

Cortisol, Free, Urine

کاربرد
اطلاعات بالینی
مقادیر طبیعی
تفسیر نتایج
هشدارها
منابع

کاربرد :
- تست غربالگری برای تشخیص سندرم کوشینگ
- تشخیص هایپرآلدوسترونیسم کاذب ناشی از مصرف مقدار زیاد شیرین بیان
- این آزمایش ممکن است در ارزیابی نارسایی غده آدرنال مفید نباشد.

نمونه مورد آزمایش :
نمونه ادرار 24 ساعته

روش انجام آزمایش :
ELISA

اطلاعات بالینی :
کورتیزول یک هورمون استروئیدی است که به واسطه فعالیت های آنزیمی در غدد آدرنال از کلسترول ساخته می شود. کورتیزول اصلی ترین گلوکوکورتیکوئید در انسان می باشد و به عنوان یک فاکتور نسخه برداری از ژن، بسیاری از پاسخ های سلولی در بافت های مختلف را تحت تأثیر قرار می دهد. کورتیزول نقش مهمی در تنظیم متابولیسم گلوکز ، تنظیم پاسخ های ایمنی و پاسخ های بدن به استرس دارد.
تولید هورمون کورتیزول تحت کنترل سیستم هیپوفیز-هیپوتالاموس می باشد.
در حالت طبیعی فقط بخش کوچکی از کورتیزول موجود در گردش خون بصورت آزاد و فعال می باشد و قسمت اعظم این هورمون بصورت متصل به پروتئین و غیرفعال می باشد. زمانیکه مقدار کورتیزول تام پلاسما افزایش پیدا می کند، کورتیزول آزاد نیز افزایش پیدا می کند و در گلومرول های کلیوی فیلتر شده و وارد ادرار می شود. مقدار کورتیزول آزاد موجود در ادرار ارتباط مستقیمی با غلظت کورتیزول آزاد در پلاسما دارد.
کورتیزول آزاد ادرار بیانگر ترشح فرم بیولوژیکی و فعال کورتیزول است که مسئول ایجاد علائم و نشانه های هایپرکورتیزولیسم می باشد.
اندازه گیری کورتیزول آزاد ادرار یک آزمایش حساس برای شناسایی انواع مختلف اختلالات عملکردی در کورتکس غده آدرنال بویژه هایپرکورتیزولیسم (سندرم کوشینگ) می باشد. اندازه گیری میزان کورتیزول آزاد دفع شده در ادرار طی مدت 24 ساعت روش بهتری برای غربالگری سندرم کوشینگ می باشد.

مقادیر طبیعی :
0-1 Years : Not Stablished
1-10 Years : 2 – 26 µg/24h
11-20 Years : 5 - 56 µg/24h
20< Years : 7 – 90 µg/24h

تفسیر نتایج :
اغلب افراد مبتلا به سندرم کوشینگ دارای مقادیر افزایش یافته ای از کورتیزول آزاد در ادرار 24 ساعته هستند.
مطالعات بیشتر شامل تست های تحریکی یا سرکوبی، اندازه گیری غلظت کورتیکوتروپین، و روش های تصویربرداری برای تشخیص دقیق و یافتن علت بیماری می باشد.
افرادیکه مبتلا به سندرم کوشینگ خفیف هستند ممکن است مقادیر طبیعی از کورتیزول آزاد در ادرار نشان دهند. در چنین مواردی تکرار آزمایش و Follow-up بیمار برای تائید تشخیص مورد نیاز است.
در بیماران مبتلا به سندرم کوشینگ ناشی از مصرف داروهای سنتتیک گلوکوکورتیکوئید، ترشح هورمون کورتیزول سرکوب می شود. درچنین مواردی بایستی مقدار گلوکوکورتیکوئید های سنتتیک در ادرار اندازه گیری شود.
مقادیر کاهش یافته کورتیزول ممکن است در نارسایی اولیه آدرنال و نارسایی هیپوفیز مشاهده شود. اگرچه بسیاری از افراد طبیعی ممکن است مقادیر بسیار پایینی از کورتیزول آزاد در ادرار 24 ساعته داشته باشند. بنابراین تشخیص هایپوکورتیکالیسم (Hypocorticalism) نمی تواند فقط براساس اندازه گیری کورتیزول آزاد در ادرار 24 ساعته انجام شود.

هشدارها :
استرس شدید (مثلا ناشی از عمل جراحی و بستری شدن در بیمارستان) ، مصرف الکل ، افسردگی و بسیاری از داروها ممکن است تغییرات روزانه مقدار کورتیزول را مختل کند و سطح پایه کورتیزول را افزایش دهد.
این آزمایش در تشخیص نارسایی آدرنال دارای محدودیت است.
بیماری های کلیوی ممکن است از طریق کاهش ترشح سبب کاهش کاذب سطح کورتیزول آزاد ادرار شوند.
جمع آوری نامناسب نمونه ادرار می تواند بر روی نتایج تأثیرگذار باشد. به عنوان مثال عدم جمع آوری نمونه ادرار صبحگاهی ممکن است باعث کاهش مقادیر و جمع آوری نمونه صبحگاهی اضافی می تواند سبب افزایش کاذب مقادیر شود.
در هنگام بارداری مقدار کورتیزول آزاد ادرار می تواند تا 2 برابر حد بالایی مقادیر نرمال افزایش یابد.

منابع :
1. Findling JW, Raff H: Diagnosis and differential diagnosis of Cushing's syndrome. Endocrinol Metab Clin North Am 2001;30:729-747.

2. Boscaro M, Barzon L, Fallo F, Sonino N: Cushing's syndrome. Lancet 2001;357:783-791.

3. Taylor RL, Machacek D, Singh RJ: Validation of a high-throughput liquid chromatography-tandem mass spectrometry method for urinary cortisol and cortisone. Clin Chem 2002;48:1511-1519.

4. Eisenhofer G, Grebe S, Cheung N-K V: Chapter 63 Monoamine-Producing Tumors. In Tietz Textbook of Clinical Chemistry and Molecular Diagnostics. Sixth edition. Edited by N Rafai, AR Horvath, CT Wittwer. Elsevier, 2018. pp 1421.

5. Luo A, El Gierari ETM, Nally LM, et al: Clinical utility of an ultrasensitive urinary free cortisol assay by tandem mass spectrometry. Steroids. 2019 Jun;146:65-69. doi: 10.1016/j.steroids.2019.03.014.