آزمایشگاه پیوند

C (C-peptide) (پپتید)

کاربرد
اطلاعات بالینی
مقادیر نرمال
تفسیر
هشدار ها
رفرانس ها

در پنل های تشخیصی هایپوگلیسمی :
- تشخیص هیپوگلیسمی قلابی ناشی از تجویز مخفیانه انسولین
-ارزیابی انسولینومای احتمالی
-اندازه گیری جایگزین برای عدم وجود یا وجود سرکوب فیزیولوژیکی ترشح درون زا انسولین در هنگام تشخیص هیپوگلیسمی ناشی از انسولین (آزمایش سرکوب پپتید C)
ارزیابی ذخیره ترشح انسولین در بیماران دیابتی منتخب (که در زیر ذکر شده است) که دارای اتوآنتی بادی انسولین هستند یا تحت درمان با انسولین قرار می گیرند :

-ارزیابی ذخیره ترشحی انسولین درون زا باقی مانده
-نظارت بر عملکرد پیوند لوزالمعده و جزایر
- نظارت بر درمان تعدیل کننده سیستم ایمنی بدن با هدف کند کردن پیشرفت پیش بالینی یا در مراحل اولیه دیابت نوع 1 ملیتوس

پپتید C (پپتید اتصال دهنده) ، یک پلی پپتید 31 اسید آمینه است که نماینده بخش میانی پروانسولین است. پروانسولین دارای ساختاری شبیه گیره مویی است که دارای ترمینال N و ترمینال C است و مشابه زنجیره A و B مولکول انسولین بالغ است که به موازات یکدیگر جهت گرفته و با پیوندهای دی سولفیدی به هم متصل می شوند.قسمت حلقه شده ی سنجاق بین زنجیر A و B را پپتید C می نامند. در حین ترشح انسولین ، C- پپتید از نظر آنزیمی جدا شده و به نسبت مساوی با مولکولهای انسولین بالغ دفع می شود.
به دنبال ترشح ، انسولین و C- پپتید وارد گردش خون پورت شده و از کبد جایی که حداقل 50 درصد انسولین به گیرنده ها متصل می شود عبور می کند، اقدامات کبدی خاصی را آغاز می کند (تحریک جذب گلوکز کبدی و سرکوب گلیکوژنولیز ، گلوکونئوژنز و کتوژنز) ، و متعاقباً تنزل می یابد.
برخلاف انسولین ، C-peptide نه در معرض تخریب کبدی و نه به شکل قابل توجهی در محیط است ، اما عمدتا توسط کلیه ها حذف می شود.
در نتیجه ، نیمه عمر C- پپتید بیشتر از انسولین است (30-35 دقیقه در مقابل 5-10 دقیقه) و نسبت مولی انسولین در گردش به C- پپتید در گردش ، با وجود ترشح اکویمولار ، عموما زیر 1 است. تا همین اواخر تصور می شد که C- پپتید هیچ عملکرد فیزیولوژیکی ندارد ، اما اکنون به نظر می رسد ممکن است گیرنده های سطح سلولی C-peptide (به احتمال زیاد متعلق به فوق خانواده گیرنده های جفت شده با پروتئین G) وجود داشته باشند ، که بر پاسخ اندوتلیال و جریان خون اسکلتی و کلیوی تأثیر می گذارد.
در اکثر بیماریهای مرتبط با سطح غیر طبیعی انسولین سرم ، تغییرات سطح سرمی C- پپتید موازی با تغییرات مرتبط با انسولین است (نسبت مولی انسولین به C- پپتید کمتر یا برابر 1 است).هم سطح سرمی C- پپتید و هم سطح سرمی انسولین در نارسایی کلیوی و بیماری هایی که منجر به افزایش ترشح اولیه درون زا انسولین می شود (به عنوان مثال انسولینوما ، مسمومیت با سولفونیل اوره) افزایش می یابد.هر دو مورد ممکن است در هر بیماری که باعث افزایش ثانویه ترشح انسولین به واسطه مقاومت به انسولین شود، چاقی اولیه ، تحمل گلوکز و دیابت نوع 2 اولیه و همچنین اختلالات غدد درون ریز مرتبط با ترشح بالای هورمون های انسولین-آنتاگونیست (به عنوان مثال ، سندرم کوشینگ ، آکرومگالی) افزایش یابند. ناتوانی در ترشح انسولین در تایپ 1 دیابت ملیتوس و دیابت نوع 2 ملیتوس طولانی مدت با کاهش در سطوح سرمی C- پپتید همراه است.
عدم هماهنگی میان انسولین سرم و C- پپتید غیر طبیعی سرمی در دو حالت زیر دیده می شود : تجویز انسولین برون زا و وجود اتوآنتی بادی های ضد انسولین.کاهش غیر واقعی قند خون به علت مصرف انسولین منجر به سرکوب مناسب انسولین درون زا و ترشح C-پپتید می شود.به شکل همزمان انسولین تزریق شده از طریق گردش خون محیطی متابولیسم گذار اول کبدی را دور می زند. در این شرایط ، سطح انسولین بالا می رود و سطح پپتید C کاهش می یابد. در بیماران مبتلا به آنتی بادی انسولین ، سطح انسولین به دلیل نیمه عمر طولانی انسولین متصل به اتوآنتی بادی افزایش می یابد. برخی از بیماران با اتوآنتی بادی های ضد ایدیوتیپیک ضد انسولین (anti-idiotypic anti-insulin autoantibodies) دچار هیپوگلیسمی دوره ای می شوند که ناشی از جابجایی انسولین متصل به اتو آنتی بادی است.

بسته به نوع کیت و روش انجام آزمایش مقادیر مرجع می تواند متفاوت باشد.
1.1-4.4 ng/mL

برای مقایسه غلظت انسولین و پپتید C (یعنی نسبت انسولین به پپتید C):
- غلظت انسولین را به pmol/L تبدیل کنید : برای این منظور می بایست غلظت انسولین بر حسب mcIU/mL را در عدد 6.945 ضرب کرد.
- تبدیل غلظت پپتید C به pmol/L : برای این منظور می بایست غلظت پپتید C بر حسب ng/ml را در عدد 331 ضرب کرد.
کاهش غیر واقعی قند خون به علت مصرف انسولین منجر به افزایش سطح سرمی انسولین و سطح پپتید C پایین یا غیر قابل تشخیص همراه با وارونگی واضح در نسبت فیزیولوژیک مولی انسولین به C-پپتید (کمتر یا برابر 1) به نسبت انسولین به C-پپتید بیش از 1 می گردد. در مقابل ، سطح انسولین و C- پپتید هر دو در انسولینوما بالا هستند و نسبت مولی انسولین به C- پپتید 1 یا کمتر است. خوردن سولفونیل اوره نیز با حفظ نسبت مولی انسولین به C- پپتید 1 یا کمتر همراه است.
در بیماران دارای اتوآنتی بادی های انسولینی ، نسبت انسولین به پپتید C ممکن است به بیش از 1 برسد ، این امر به دلیل نیمه عمر طولانی انسولین متصل به اتوآنتی بادی است.

آزمایش مداوم ممکن است در برنامه هیپوگلیسمی ضروری باشد. آزمون سرکوب پپتید C اغلب مورد استفاده قرار می گیرد.سطوح پپتید C به دنبال ایجاد هیپوگلیسمی از طریق تجویز انسولین برون زا اندازه گیری می شود. این آزمایش بر اثبات عدم سرکوب سطح سرمی C- پپتید در عرض 2 ساعت پس از هیپوگلیسمی ناشی از انسولین در بیماران مبتلا به انسولینوما متکی است.
مقادیر طبیعی به طور رسمی برای اطفال تأیید نشده است اما فواصل مرجع برای بیماران بزرگسال و کودکان قابل مقایسه است.

همولیز قابل توجه منجر به کاهش کاذب C- پپتید می شود و چنین نمونه هایی معمولاً رد می شوند. با این حال ، حتی همولیز خفیف می تواند منجر به کاهش متوسط در مقادیر C-peptide شود.
بین C- پپتید و پروانسولین واکنش متقابل (تداخلی) قابل توجهی (> 20٪) وجود دارد. هیچ واکنش متقاطع قابل توجه دیگری با سایر پپتیدهای سلول های جزایر لوزالمعده یا پپتیدهای نوروآندوکرین وجود ندارد.
سطوح بسیار بالای پپتید C (> 180 نانوگرم در میلی لیتر) ممکن است به اندازه گیری های کاذب پایین (اثر قلاب(hook effect)) منجر شود. چنین سطوحی در بیماران بسیار بعید است ، اما اگر افراد مشکوک به داشتن سطح سرمی بالاتر از 180 نانوگرم بر میلی لیتر باشند ، باید به آزمایشگاه هشدار داده شود تا قبل از آزمایش نمونه رقیق شود. در این روش از 2 آنتی بادی مونوکلونال مشتق از موش استفاده می شود و بنابراین ممکن است مستعد دخالت آنتی بادی های ضد موش هتروفیل (HAMA) باشد.آزمایشگاه باید نسبت به نمونه های مشکوک یا شناخته شده مثبت HAMA هشدار دهد تا بتوان از لوله های مسدود کننده آنتی بادی هتروفیل برای چنین نمونه هایی استفاده کرد.
در ارزیابی هیپوگلیسمی ، اندازه گیری C- پپتید و انسولین در صورتی که سطح قند خون سرم بیش از 60 میلی گرم در دسی لیتر باشد ، مفید نیست یا تعیین کننده نیست.
در تشخیص و مدیریت دیابت ، اندازه گیری سطح انسولین سرم معمولاً اطلاعات بهتری نسبت به C-peptide سرم را ارائه می دهد.
در بیماران دارای شاخص توده بدنی (BMI) بالای 25 ممکن است سطح C- پپتید ناشتا افزایش یافته باشد.
در موارد نادر ،ممکن است تداخل ناشی از تیترهای بسیار بالای آنتی بادی ها نسبت به روتنیوم یا استرپتاویدین باشد.

1. Service FJ, O'Brien PC, Kao PC, Young WF Jr: C-peptide suppression test: effects of gender, age, and body mass index; implications for the diagnosis of insulinoma. J Clin Endocrinol Metab. 1992;74:204-210
2. Lebowitz MR, Blumenthal SA: The molar ratio of insulin to C-peptide. An aid to the diagnosis of hypoglycemia due to surreptitious (or inadvertent) insulin administration. Arch Int Med. 1993 Mar 8;153(5):650-655
3. Leighton E, Sainsbury CA, Jones GC: A practical review of C-peptide testing in diabetes. Diabetes Ther. 2017 Jun;8(3):475-487
4. Jones AG, Hattersley AT: The clinical utility of C-peptide measurement in the care of patients with diabetes. Diabet.Med. 2013 Jul;30(7):803-817. doi: 10.1111/dme.12159
5. Ahn CH, Kim LK, Lee JE, et al: Clinical implications of various criteria for the biochemical diagnosis of insulinoma. Endocrinol Metab (Seoul). 2014 Dec 29;29(4):498-504. doi: 10.3803/EnM.2014.29.4.498
6. Young DS, Huth EJ: SI Units for Clinical Measurement. American College of Physicians; 1998