آزمایشگاه پیوند

ALP (آلکالین فسفاتاز)

کاربرد
اطلاعات بالینی
مقادیر نرمال
تفسیر
هشدار ها
رفرانس ها

تشخیص و نظارت بر درمان بیماری های کبد ، استخوان ، روده و پاراتیروئید

آلکالین فسفاتاز در سرم شامل 4 شکل سا ختاری است : نوع کبدی-استخوانی-کلیوی، نوع روده ای، نوع جفتی و نهایتا نوعی که از سلول های زایا منشاء می گیرد.این انزیم در استئوبلاست ها(سلول استخوانی)، هپاتوسیت ها(سلول کبدی) ، گلبول های سفید، کلیه ها، طحال، جفت، پروستات و روده باریک وجود دارد. نوع کبدی-استخوانی-کلیوی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
افزایش در آلکالن فسفاتاز با همه اشکال کلستاز ، به ویژه با زردی(یرقان) انسدادی ، رخ می دهد. همچنین در بیماری های سیستم اسکلتی ، مانند بیماری پاژه ، هایپر پاراراتیروئیدیسم ، راشیتیسم و استئومالاسی و همچنین در اثر شکستگی و تومورهای بدخیم ، سطح سرمی این آنزیم افزایش می یابد. گاهی اوقات افزایش قابل توجهی در فعالیت آلکالن فسفاتاز در کودکان و نوجوانان دیده می شود که علت آن افزایش فعالیت استئوبلاست ها(سلول های استخوان ساز) به دنبال رشد سریع استخوان است.

بسته به نوع کیت و روش اندازه گیری مقادیر مرجع ممکن است متفاوت باشد.
مردان :
0-14 روز : 83-248 U/l
14روز – کمتر از1 سال : 122-469 U/l
1سال -کمتر از 10 سال : 142-335 U/l
10 سال – کمتر از 13 سال : 129-417U/l
13سال – کمتر از 15 سال : 116 -468 U/l
15سال – کمتر از 17 سال : 82- 331 U/l
17سال – کمتر از 19 سال : 55-149 U/l
بزرگتر و برابر با 19 سال : 40-129 U/l
زنان :
0-14 روز : 83-248 U/l
14روز – کمتر از1 سال : 122-469 U/l
1سال -کمتر از 10 سال : 142-335 U/l
10 سال – کمتر از 13 سال : 129-417U/l
13سال – کمتر از 15 سال : 57-254 U/l
15سال – کمتر از 17 سال :50-117 U/l
بزرگتر و برابر با 17 سال : 35-104 U/l

تفسیر : افزایش فعالیت آلکالن فسفاتاز سرم (ALP) معمولاً از یکی از منابع کبدی و استخوانی ، یا هر دو منبع سرچشمه می گیرد. در نتیجه ، اندازه گیری ALP سرم اهمیت ویژه ای در بررسی 2 گروه از بیماری ها دارد : بیماری های کبدی- صفراوی و بیماری های استخوان که همراه با افزایش فعالیت استئوبلاستیک(استخوان سازی) باشند.
الکالین فسفاتاز اولین آنزیمی بود که برای بررسی بیماری کبدی مورد استفاده قرار گرفت. پاسخ کبد به هر نوع انسداد در مسیر صفراوی باعث سنتز ALP توسط سلولهای کبدی می شود.کوآنزیم تازه تشکیل شده با اثر نمک های صفراوی از غشای سلول آزاد شده و برای افزایش فعالیت آنزیم در سرم وارد گردش خون می شود.میزان افزایش این آنزیم در انسداد های خارج کبدی نظیر سنگ و سرطان سر پانکراس نسبت به انسداد های داخل کبدی بیشتر است(بیش از 4 برابر مقادیر نرمال ذکر شده در بالا).حتی نسبت به انسداد کامل داخل کبدی نیز بزرگتر خواهد بود. فعالیت آنزیمی سرم ممکن است به 10 تا 12 برابر حداکثر مقدار طبیعی برسد و معمولاً با برداشتن انسداد از طریق جراحی دوباره به حالت اولیه باز می گردد.افزایش مشابهی در بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته اولیه کبد یا متاستازهای کبدی ثانویه گسترده دیده می شود. افزایش سطح ALP (بیش از 23 برابر حداکثر مقدار طبیعی ) می تواند پیش بینی کننده transplant-free survival rates بیماران سیروز صفراوی اولیه باشد. در بیماریهای کبدی که اصولاً سلولهای پارانشیمی را تحت تأثیر قرار می دهند ، مانند هپاتیت عفونی ، معمولاً فعالیت ALP سرمی در حد متوسط (کمتر از 3 برابر) افزایش یافته و یا حتی طبیعی باقی می ماند. افزایش ممکن است در نتیجه واکنش به دارو درمانی دیده شود و معیارهای مبتنی برنسبت ALT / ALP برای تشخیص نوع آسیب کبدی در سمیت کبدی ناشی از دارو توصیه شده است. ایزوآنزیم ALP روده ای ، یک آسیالو گلیکوپروتئین است که به طور معمول توسط گیرنده های آسیا گلیکوپروتئینی کبد پاک سازی می شود که اغلب در بیماران مبتلا به سیروز کبدی افزایش می یابد.

باید از مقادیر مرجع کودکان برای تفسیر صحیح مقادیر آلکالن فسفاتاز در کودکان و نوجوانان استفاده شود.

1. Rifai N, Horvath AR, Wittwer C: Tietz Textbook of Clinical Chemistry and Molecular Diagnostics 2018;29:404-434
2. Abicht K, El-Samalouti V, Junge W, et al: Multicenter evaluation of new GGT and AlP reagents with new reference standardization and determination of 37 degrees C reference intervals. Clin Chem Lab Med 2001;39: Special Supplement pp S 346
3. Estey MP, Cohen AH, Colantonio DA, et al: CLSI-based transference of the CALIPER database of pediatric reference intervals from Abbott to Beckman, Ortho, Roche and Siemens Clinical Chemistry Assays: Direct validation using reference samples from the CALIPER cohort. Clin Biochem 2013;46:1197-1219
4. Lammers WJ, van Buuren HR, Hirschfield GM, et al: Levels of alkaline phosphatase and bilirubin are surrogate end points of outcomes of patients with primary biliary cirhosis: an international follow-up study. Gastroenterology 2014; 147: pp. 1338-1349