آزمایشگاه پیوند

Osmolality, Serum

کاربرد
اطلاعات بالینی
مقادیر طبیعی
تفسیر نتایج
منابع

کاربرد :
ارزیابی تعادل آب و الکترولیت های بدن
بررسی دهیدراتاسیون، هایپوناترمی (Hyponatremia)، هایپرناترمی (Hypernatremia)، آسیب های کلیوی و عملکرد هورمون (ADH) Antidiuretic Hormone

روش انجام آزمایش :
محاسبه از طریق اندازه گیری غلظت سرمی سدیم، BUN و گلوکز

نمونه مورد نیاز :
نمونه سرم

اطلاعات بالینی :
اسمولالیتی (osmolality) سرم در واقع غلظت ذرات حل شوندۀ دارای خاصیت اسموتیک در سرم می باشد. اسمولالیتی بالا نشان دهندۀ بالا بودن غلظتِ این ذرات و اسمولالیتی پایین نشان دهندۀ کم بودن غلظت این ذرات می باشد.
کاهش آب بدن (dehydration) سبب افزایش اسمولالیتی سرم می شود و افزایش آب بدن اسمولالیتی سرم را کاهش می دهد. مایعاتی که به بدن تزریق می شود بایستی اسمولالیتی مناسبی داشته باشند. اگر پس از تزریق مایعات اسمولالیتی سرم افزایش پیدا کند نشان می دهد که میزان الکترولیت های موجود در مایع تزریقی بالا بوده و اگر پس از تزریق اسمولالیتی سرم کاهش یابد نشان دهنده این است که میزان آب موجود در مایع تزریقی به نسبت الکترولیت ها کمتر بوده است.
از آنجائیکه غشای سلولی بطور کلی نسبت به آب نفوذپذیر می باشد اسمولالیتی مایع خارج سلولی با اسمولالیتی مایع درون سلولی در تعادل و تقریباً با یکدیگر برابر می باشد. بنابراین ارزیابی اسمولالیتی سرم می تواند برآوردی از اسمولالیتی درون سلول های بدن باشد و هرگونه تغییر در اسمولالیتی مایع خارج سلولی می تواند بر اسمولالیتی مایع درون سلولی بسیار تأثیرگذار باشد و در عملکرد طبیعی سلول های بدن تغییر ایجاد کند. وقتی اسمولالیتی مایع خارج سلولی کم می شود و به اصطلاح هایپوتونیک می شود آب به راحتی می تواند از فضای خارج سلولی وارد سلول شود و باعث افزایش حجم سلول و در نهایت لیزسلولی می شود.
بسیاری از سموم، داروها و بیماری ها بر روی تعادل بین مایع خارج سلولی و داخل سلولی اثر گذاشته و باعث تغییر در عملکرد سلولی و هموستاز می شوند. در افراد طبیعی افزایش اسمولالیتی سرم باعث تحریک ترشح هورمون آنتی دیورتیک Antidiureic Hormone (ADH) می شود. این هورمون از طریق بازجذب آب از توبول های کلیوی سبب تغلیظ ادرار و از طرفی رقیق تر شدن سرم می شود. درحالت کاهش اسمولالیتی سرم، ترشح این هورمون سرکوب می شود و بازجذب آب از کلیه ها کاهش پیدا می کند و سبب رقیق تر شدن ادرار و غلیظ تر شدن سرم می شود.
در برخی بیماری ها مانند سندرم ترشح نابجای ADH، افزایش مقادیر ADH باعث افزایش نسبت اسمولالیتی ادرار به سرم به بیش از 100 mosmol/Kg می شود که این امر خود موجب کاهش غلظت سرمی سدیم (Hyponatremia) می شود. عدم کنترل شرایط ممکن است با شوک و مرگ و میر همراه باشد.

مقادیر طبیعی :
275-295 mosm/Kg

تفسیر نتایج :
افزایش اسمولالیتی سرم نشان دهندۀ کاهش آب بدن می باشد.
بطور طبیعی نسبت سدیم سرمی برحسب mEq/L به اسمولالیتی سرم برحسب mosmol/Kg بایستی بین 0.43-0.5 باشد. درمواردی که این نسبت از محدوده طبیعی خارج شود، نشان دهندۀ مسمومیت دارویی می باشد. بطورکلی، همان شرایطی که سبب کاهش یا افزایش غلظت سرمی سدیم می شود می تواند بر روی اسمولالیتی سرم اثرگذار باشد.

منابع :
1. Newman D, Price C: Renal function and nitrogen metabolites. In: Burtis CA, Ashwood ER, eds. Tietz Textbook of Clinical Chemistry. 4th ed. WB Saunders Company; 2006.

2. Delaney MP, Lamb EJ: Kidney disease. In: Rifai N, Horvath AR, Wittwer CT, eds. Tietz Textbook of Clinical Chemistry and Molecular Diagnostics. 6th ed. Elsevier; 2018:1306.