آزمایشگاه پیوند

Natural Killer (NK) / Natural Killer T-Cell Subsets,Quantitative, Blood

کاربرد
اطلاعات بالینی
مقادیر طبیعی
تفسیر نتایج
هشدار
منابع

شمارش سلولهای NK و زیرمجموعه های آن در خون محیطی
پیگیری وضعیت ایمنی در مواردی مانند HIV و نقص ایمنی اولیه با نقص سلولهای NK، لنفوسیتوز از نوع NK، پیوند بافت Solid و بازسازی ایمنی بعد از پیوند مغزاستخوان.
این آزمایش برای تشخیص و دسته بندی بدخیمی های NK مناسب نمی باشد.
این آزمایش برای ارزیابی عملکرد کشندگی سلول NK کابردی ندارد.

روش انجام آزمایش :
Flow Cytometry

نمونه مورد نیاز :
خون کامل جمع آوری شده در ضدانعقاد EDTA

سلول های NK از سلول های پیش ساز خونی چند قوه ای مشتق می شوند و بصورت مستقل از تیموس فرآیند بلوغ خود را طی می کنند. این سلول ها درحدود 10-15 درصد از سلولهای تک هسته ای موجود در خون محیطی را تشکیل می دهند و در عملکرد ایمنی ذاتی نقش دارند. سلولهای NK نقش بسیار مهمی در دفاع برابر عفونت های ویروسی و سلول های توموری دارند. این سلول ها هم چنین از طریق ترشح سایتوکاین ها می توانند در ایمنی اکتسابی نیز نقش ایفا کنند.
سلولهای NK از طریق بیان گیرنده های سطح سلولی مختلف شناخته می شوند و به دلیل عدم تشابه در گیرنده های سلولی بیان شده، زیرمجموعه های مختلفی از این سلول ها وجود دارد. به طورکلی معمول ترین نشانه سطحی که برای شناسایی سلولهای NK مورد استفاده قرار می گیرد، حضور مارکر CD16 و CD56 و عدم حضور مارکر CD3 می باشد.
(CD16+ , CD56+ , CD3-).
همه سلولهای NK مارکر CD16و CD56 را بصورت یکسان بیان نمی کنند، بنابراین سلولهای NK را می توان براساس میزان بیان این دو مارکر به زیرمجموعه های مختلف تقسیم بندی کرد.
بر این اساس سلولهایی که از لحاظ مارکر CD3 منفی هستند و CD16+ هستند اما از لحاظ بیان CD56منفی و یا ضعیف هستند به عنوان Cytotoxic NK Cells تقسیم بندی می شوند. CD3- , CD16+ , CD56+ /- (dim or Negative)
در حالیکه سلول هایی که CD56+ (bright)هستند امّا بیان CD16 در آنها منفی می باشد (CD16-) به عنوان Cell NK های تنظیمی (Regulatory) یا ترشح کنندۀ سایتوکاین (Cytokine Secreting) شناخته می شوند.
اغلب سلولهای NK انسانی (درحدود 90% آنها) بیان ضعیفی از CD56 و بیان متوسط تا قوی از CD16 و هم چنین پرفورین گرآنزیم دارند. درحدود 10% مابقی سلولهای NK ، سلولهای ترشح کننده سایتوکاین هستند که بیان بالایی از CD56 دارند.
بنابراین کشندگی سلولی (Cytotoxicity) و تولید سایتوکاین به عنوان فعالیت های اصلی سلولهای NK می باشد. کشندگی سلولی سلولهای NK می تواند بصورت طبیعی و بدون نیاز به تحریک و ایمنی زایی قبلی باشد که این مورد بیشتر برعلیه سلولهای آلوده به ویروس و سلولهای توموری اتفاق می افتد. علاوه بر آن سلول های NK می توانند با اتصال به آنتی بادی متصل شده به سلول ها سبب کشتن سلول ها به واسطه فعالیت (ADCC) Antibody-dependent cellular cytotoxicity شوند.
سلولهای NK موجود در گردش خون غالبا دارای فنوتایپ CD56(dim) می باشند. در حالیکه در غدد لنفاوی سلولهای NK عمدتا CD56(bright) می باشند.
اغلب سلولهای NK موجود در گردش خون انسان که دارای فعالیت Cytotoxic هستند و CD56(dim) را بصورت ضعیف بیان می کنند، از لحاظ مارکر CD27 منفی هستند. درحالیکه NK cellهای CD56(bright) از لحاظ مارکر CD27 مثبت هستند. بنابراین عدم حضور مارکر CD27 بیانگر سلولهای NK سایتوتوکسیک می باشد.
زیر مجموعه خاصی از سلولهای NK، گیرنده اختصاصی سلولهای (T Cell Receptor)(TCR) T درسطح خود بیان می کنند. این نوع TCR غیرمتغیر است و قابلیت شناسایی آنتی ژن های گلیکواسفنگولیپیدی که در سطح مولکولهای شبیه MHC-I به نام CD1d بیان می شوند را دارند. این زیر مجموعه از سلولهای NK به اصطلاح Natural Killer T Cell (NKT) نام دارند. این سلولها از طریق ترشح سایتوکاین های مختلف هم در ایمنی ذاتی و هم در ایمنی اختصاصی نقش ایفا می کنند.
نقص سلولهای NK در برخی از موارد به عنوان بخشی از سندرم های نقص ایمنی و در برخی موارد به عنوان نقص های جداگانه بروز می کند.
برخی از نقایص ایمنی اولیه که بر روی تعداد و عملکرد سلولهای NK تأثیر می گذارند شامل موارد زیر می باشند:
Autoimmune Lymphoproliferative Syndrome (ALPS)
Familial hemophagocytic lymphohistocytosis (FHL) type 2,3,4
Hermansky-Pudlak Syndrome
Severe Combined Immunodeficiencies (SCID)
Bare lymphocyte Syndrome (TAP2 gene mutation)
X-Linked lymphoproliferative disease (XLP)
Chediak Higashi Syndrome
Wiskott-Aldrich Syndrome

نقص جداگانه سلولهای NK می تواند هم بصورت نقص در تعداد و هم بصورت نقص در عملکرد این سلول ها باشد.
در بیماران مبتلا به HIV-1 به تدریج و با پیشرفت بیماری سلول های NK کاهش می یابند. این کاهش بطور انتخابی سلولهای CD56(dim) را درگیر می کند درحالیکه سلولهای CD56(bright) از لحاظ تعداد تغییری نشان نمی دهند. به نظر می رسد که نقص در تمایز NK Cellهای نابالغ CD56 – به سمت سلولهای NK بالغ CD56(dim) باشد.
به دلیل نقش شناخته شده سلولهای NK در مقابله با عفونت های ویروسی، نقص این سلولها سبب افزایش حساسیت فرد به عفونت با ویروس هرپس (Herpes Virus) می شود.
لنفوسیتوز NK سلی در بدخیمی های سلول NK، لنفوم NK/T Cell، لوسمی پیشرونده NK-Cell و لنفوم سلول NK بلاستیک دیده می شود. لنفوسیتوز مزمن از نوعی سلول NK، یک اختلال بدون علائم بالینی است که با تکثیر سلولهای NK از نوع CD3- , CD56+ , CD16- همراه است.
ویروس EBV می تواند سلولهای NK غیرنئوپلاستیک را آلوده کرده و باعث تکثیر سلولهای CD16+ , CD56(dim) NK شود.

مقادیر طبیعی جمعیت های مختلف سلول های NK مربوط به گروه های سنی مختلف، همراه با گزارش جواب بیمار ارائه خواهد شد.

در موارد مورد نیاز تفسیر نتایج براساس سن و تاریخچه بالینی بیمار همراه با گزارش جواب بیمار ارائه خواهد شد.

نتایج آزمایش بایستی براساس علائم بالینی بیمار و سایر آزمایشات ایمونولوژیک مربوطه تفسیر گردد.

1. Fan YY, Yang BY, Wu CY: Phenotypically and functionally distinct subsets of natural killer cells in human PBMCs. Cell Biol Int. 2008 Feb;32(2):188-197.

2. Cooper MA, Fehniger TA, Caligiuri MA: The biology of human natural killer-cell subsets. Trends Immunol. 2001 Nov;22(11):633-640.

3. Poli A, Michel T, Theresine M, Andres E, Hentges F, Zimmer J: CD56bright natural killer (NK) cells: an important NK cell subset. Immunology. 2009 Apr;126(4):458-465. doi: 10.1111/j.1365-2567.2008.03027.x.

4. von Bubnoff D, Andres E, Hentges F, Bieber T, Michel T, Zimmer Jl: Natural killer cells in atopic and autoimmune diseases of the skin. J Allergy Clin Immunol. 2010 Jan;125(1):60-68. doi: 10.1016/j.jaci.2009.11.020.

5. Vossen MT, Matmati M, Hertoghs KM, et al: CD27 defines phenotypically and functionally different human NK cell subsets. J Immunol. 2008 Mar;180(6):3739-3745. doi: 10.4049/jimmunol.180.6.3739.

6. Suarez-Alvarez B, Lopez-Vazquez A, Baltar JM, Ortega F, Lopez-Larrea C: Potential role of NKG2D and its ligands in organ transplantation: a new target for immunointervention. Am J Transplant. 2009 Feb;9(2):251-257. doi: 10.1111/j.1600-6143.2008.02526.x.

7. Borrego F, Robertson MJ, Ritz J, Pena J, Solana R: CD69 is a stimulatory receptor for NK cell and its cytotoxic effect is blocked by CD94 inhibitory receptor. Immunology. 1999 May;97(1):159-165. doi: 10.1046/j.1365-2567.1999.00738.x.